Niedosłuch u osób starszych – przyczyny, objawy, leczenie

Gdy z wiekiem zmienia się nasze ciało, zmienia się też sposób, w jaki doświadczamy świata. Jednym z najczęstszych, a zarazem często bagatelizowanych problemów, jest stopniowa utrata słuchu. Problemy ze słuchem u osób starszych to zjawisko powszechne, które dotyka miliony ludzi na całym świecie. Nierzadko proces ten postępuje powoli i niezauważalnie, a bliscy zwracają uwagę na pierwsze symptomy, zanim sam senior dostrzeże, że jego słuch nie jest już tak doskonały jak kiedyś. Zrozumienie przyczyn, wczesnych objawów i dostępnych rozwiązań jest kluczem do zachowania jakości życia, niezależności oraz pełnego uczestnictwa w życiu społecznym

Niedosłuch – statystyki w Polsce i na świecie

W Polsce instytucje publiczne szacują, że około 6% populacji ma problemy ze słuchem. Taką wartość podaje w ramach programu Środa z profilaktyką Narodowy Fundusz Zdrowia. To oznacza ponad 2 miliony osób, a liczba ta będzie rosła wraz ze starzeniem się społeczeństwa.

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), ponad 1,5 miliarda ludzi na świecie cierpi na pewien stopień ubytku słuchu. Szacuje się, że 50% osób po 75. roku życia doświadcza niedosłuchu starczego w stopniu umiarkowanym lub ciężkim.

Udział osób powyżej 65. roku życia populacji dynamicznie rośnie, co zapowiada wzrost liczby pacjentów z niedosłuchem w najbliższych latach. 

Jakie są przyczyny problemów ze słuchem u osób starszych?

Problemy ze słuchem u seniora rzadko wynikają z jednej, konkretnej przyczyny. Zazwyczaj jest to złożona kombinacja różnych czynników, które nakładają się na siebie przez lata. Do najczęstszych z nich należą:

• Naturalny proces starzenia się – Z wiekiem dochodzi do stopniowej degeneracji komórek zmysłowych w ślimaku oraz zmian w nerwie słuchowym i ośrodkowym przetwarzaniu dźwięku. Efektem są trudności w rozumieniu mowy, zwłaszcza w hałasie, i obniżenie czułości na wysokie częstotliwości. Presbyacusis bywa nasilany przez czynniki genetyczne i współistniejące choroby.
• Czynniki środowiskowe i styl życia – Wieloletnia ekspozycja na hałas, w pracy i po pracy, uszkadza struktury ucha wewnętrznego. Nawet hałas miejski, na który jesteśmy narażeni każdego dnia, może z czasem przyczynić się do pogorszenia słuchu.
• Zwężenie naczyń krwionośnych – Palenie papierosów, wysoki cholesterol i inne czynniki prowadzą do zwężenia naczyń, które dostarczają tlen i składniki odżywcze do ucha wewnętrznego. Niedobór tlenu i składników odżywczych uszkadza delikatne komórki rzęsate w ślimaku, przyspieszając ich degenerację.
• Niektóre leki, tzw. ototoksyczne, mogą trwale uszkadzać słuch. Przykładem są niektóre antybiotyki, chemioterapie czy wysokie dawki aspiryny. Przewlekłe i nieleczone infekcje ucha, urazy głowy oraz choroby współistniejące, takie jak cukrzyca, nadciśnienie czy choroby układu krążenia, mogą znacząco przyczynić się do rozwoju niedosłuchu u seniora

Dlaczego seniorzy gorzej słyszą?

Problemy ze słuchem u seniora rzadko wynikają z jednej, konkretnej przyczyny. Zazwyczaj jest to złożona kombinacja różnych czynników, które nakładają się na siebie przez lata. Do najczęstszych z nich należą:

• Naturalny proces starzenia się (presbyacusis). To najczęstsza przyczyna niedosłuchu. Z biegiem lat w uchu wewnętrznym dochodzi do naturalnej degeneracji komórek słuchowych, które są odpowiedzialne za przekazywanie dźwięków do mózgu. Zniszczone komórki nie regenerują się, co prowadzi do stopniowego i trwałego pogorszenia słuchu, szczególnie w zakresie wysokich częstotliwości.
• Czynniki środowiskowe i styl życia. Długotrwała ekspozycja na głośne dźwięki, np. w miejscu pracy (fabryki, budowy) lub podczas hobby (strzelanie, koncerty), trwale uszkadza delikatne struktury ucha. Nawet hałas miejski, na który jesteśmy narażeni każdego dnia, może z czasem przyczynić się do pogorszenia słuchu.
• Zwężenie naczyń krwionośnych. Palenie papierosów, wysoki cholesterol i inne czynniki prowadzą do zwężenia naczyń, które dostarczają tlen i składniki odżywcze do ucha wewnętrznego. Niedobór tlenu i składników odżywczych uszkadza delikatne komórki rzęsate w ślimaku, przyspieszając ich degenerację.
• Czynniki medyczne. Niektóre leki, tzw. ototoksyczne, mogą trwale uszkadzać słuch. Przykładem są niektóre antybiotyki, chemioterapie czy wysokie dawki aspiryny. Przewlekłe i nieleczone infekcje ucha, urazy głowy oraz choroby współistniejące, takie jak cukrzyca, nadciśnienie czy choroby układu krążenia, mogą znacząco przyczynić się do rozwoju niedosłuchu.

Niedosłuch u seniora – pierwsze objawy

Pierwsze procesy prowadzące do niedosłuchu u osób starszych mogą zacząć się już po 50. roku życia, a nawet wcześniej. Początkowo są to subtelne zmiany, które łatwo zignorować. Senior może z początku gorzej słyszeć wysokie tony, a mowa staje się mniej wyraźna, zwłaszcza w hałaśliwym otoczeniu.

Najczęstsze, niepokojące symptomy to:

• Notoryczne dopytywanie i prośba o powtórzenie w trakcie rozmowy. Senior może mieć trudności ze zrozumieniem, co się do niego mówi, zwłaszcza w zatłoczonym miejscu, gdzie jest dużo szumu w tle.
• Podgłaśnianie radia i telewizora. Kiedy dźwięk przestaje być wyraźny, naturalnym odruchem jest jego wzmocnienie. Jeśli bliscy proszą o ściszenie, a senior nie widzi w tym problemu, to wyraźny sygnał, że coś jest nie tak.
• Przekładanie telefonu z jednego ucha do drugiego. Osoba z początkowym niedosłuchem często próbuje zlokalizować, którym uchem lepiej słyszy, a następnie przekłada słuchawkę na tę stronę, aby wyraźniej usłyszeć rozmówcę. To często znak, że niedosłuch nie rozwija się symetrycznie w obu uszach.

Nie należy lekceważyć tych pierwszych sygnałów. Ignorowanie problemu prowadzi do jego pogłębienia, a im szybciej zostanie on zdiagnozowany, tym skuteczniej będzie można dobrać i zaadaptować aparat słuchowy.

Dlatego zachęcamy Państwa do bezpłatnego badania słuchu w Katowicach.

Rodzaje niedosłuchu

Niedosłuch przewodzeniowy

Nazwa odnosi się do upośledzenia przewodzenia fal dźwiękowych przez ucho zewnętrzne i/lub środkowe . Zmiana sztywności lub masy elementów ucha środkowego może silniej tłumić wybrane zakresy częstotliwości – stąd wrażenie, że jedne tony (wysokie albo niskie) przechodzą lepiej niż inne. Ponieważ ciche, nieakcentowane elementy mowy (końcówki wyrazów, spółgłoski bezdźwięczne) mają niższą energię, są słabiej słyszalne przy dodatkowym tłumieniu.

Niedosłuch odbiorczy (sensoneuronalny)

Dotyczy ucha wewnętrznego i/lub nerwu słuchowego. Typowe jest obniżenie progu słyszenia, gorsze rozumienie mowy (zwłaszcza w hałasie) oraz słabsze słyszenie wysokich tonów. U osób starszych uszkodzenie bywa obustronne – czyli obejmuje oboje uszu – bo proces starzenia działa symetrycznie. Leczenie ma charakter rehabilitacji (aparat słuchowy, implanty w określonych wskazaniach).

Niedosłuch mieszany (przewodzeniowo-odbiorczy)

Ten typ występuje najczęściej, zwłaszcza w zaawansowanym wieku. Łączy w sobie cechy obu powyższych rodzajów, co oznacza, że problem leży zarówno w przewodzeniu, jak i w odbiorze dźwięku. Początkowe objawy typowe dla niedosłuchu mieszanego z czasem rozszerzają się i dochodzą również objawy niedosłuchu odbiorczego.

Konsekwencje nieleczonego niedosłuchu

Nieleczony niedosłuch u seniora pogłębia się i często prowadzi do wycofania z życia społecznego, spadku pewności siebie, gorszego nastroju, a nawet depresji. Badania i rekomendacje instytucji zdrowia publicznego podkreślają silny związek izolacji społecznej z gorszym zdrowiem psychicznym i somatycznym u osób starszych – w tym z depresją i wzrostem obciążenia chorobami przewlekłymi. Ubytek słuchu bywa jednym z kluczowych czynników zwiększających poczucie samotności. Wczesna diagnoza i rehabilitacja słuchu ograniczają te ryzyka.

Dlaczego osoby starsze nie chcą stosować aparatów słuchowych?

Wiele osób starszych unika stosowania aparatów słuchowych z powodu obaw związanych z nową technologią. Lęk przed zmianą i niepewność co do komfortu użytkowania często prowadzą do odwlekania decyzji o leczeniu. Czasem przyczyną jest również wcześniejsze negatywne doświadczenie – źle dopasowany aparat może powodować dyskomfort i frustrację. Dlatego tak ważne jest, aby powierzyć proces diagnostyki i dobór aparatu profesjonalistom.

Skuteczne leczenie niedosłuchu – aparaty słuchowe

Wczesne wykrycie niedosłuchu u seniora i odpowiednio dobrany aparat mogą znacząco poprawić jakość życia. Najskuteczniejszą i najczęstszą metodą walki z niedosłuchem odbiorczym i mieszanym są aparaty słuchowe. Są to zaawansowane technologicznie urządzenia, które po dokładnej diagnostyce (audiometrii tonalnej i słownej) dostosowuje się do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Dostępne są różne typy aparatów słuchowych:

• Aparaty zauszne (BTE – behind the ear) – umieszczane za małżowiną uszną, połączone z uchem cienkim wężykiem. Są proste w obsłudze i bardzo skuteczne.
• Aparaty wewnątrzuszne (ITE – in the ear) – umieszczane w całości w małżowinie usznej. Są mniej widoczne i dostosowywane indywidualnie do kształtu ucha pacjenta.
• Aparaty wewnątrzkanałowe (CIC – completely in canal) – najmniejsze z dostępnych, umieszczane głęboko w kanale słuchowym, dzięki czemu są niemal niewidoczne.
• Aparaty ze słuchawką w kanale (RIC – receiver in canal) – korpus znajduje się za uchem, a głośnik (słuchawka) umieszczony jest w kanale słuchowym i połączony cienkim przewodem. Są bardzo dyskretne, oferują naturalniejsze brzmienie i sprawdzają się przy lekkich do ciężkich ubytkach słuchu.

Korzyści z leczenia niedosłuchu za pomocą aparatów słuchowych są ogromne:

• Poprawa komunikacji z bliskimi.
• Odzyskanie pewności siebie.
• Redukcja ryzyka izolacji społecznej.
• Zwiększenie komfortu i bezpieczeństwa w codziennym życiu.

W Audio-Med w Katowicach oferujemy Państwu bezpłatne badanie słuchu w komfortowych warunkach oraz profesjonalny dobór i dopasowanie optymalnego aparatu słuchowego, dzięki któremu usłyszą Państwo świat na nowo. Nasze aparaty słuchowe to nowoczesne rozwiązania, które pomogły już setkom osób. Zapraszamy do umówienia się na wizytę w dogodnym dla Państwa terminie!